تعهد به افشاء مبدأ منابع ژنتیک و دانش سنتی مرتبط در اظهارنامه های ثبت اختراع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر حقوق مالکیت فکری و مدرس دانشگاه

چکیده

ایران از جمله کشور های غنی در حوزه تنوع زیستی و دانش سنتی می باشد.یکی از موضوعات مهم و جدید درنظام حقوق مالکیت فکریضرورت حفظ و حمایت از حقوق مالکیت فکری دارندگان منابع ژنتیک و دانش سنتی همراه با آن می باشد. اگر چه علیرغم تلاشهای انجام شده در سازمان جهانی مالکیت  فکری در یک دهه اخیر از سوی کشور های در حال توسعه هنوز اسنادی به طور خاص برای حمایت از این دسته از حقوق در نظام بین المللی حقوق مالکیت فکری شکل نگرفته است  اما در نبود یک نظام خاص حمایتی ایجابی حداقل بطور سلبی می تواندمنافع صاحبان این حقوق را با استفاده از مکانیزم های موجود مالکیت فکری تامین نمود. یکی از این ساز وکار ها برای حفظ حقوق دارندگاناین منابع تعهد به افشاءمبدا منابع ژنتیک و دانش سنتی همراه با آن دراظهار نامه های ثبت اختراع می باشد.
در نظام بین المللی تعهد به حفظ وحمایت از حقوق دارندگان منابع مذکور تنهادر کنوانسیون تنوع زیستی پیش بینی شده است. این سند بطور خاص جزء اسناد مالکیت فکری نمی باشد اما برای همزیستی کنوانسیون مذکور و نظام  بین المللی حقوق مالکیت فکری ضرورت افشاء مبدا منابع ژنتیک و دانش سنتی همراه آن در اظهار نامه های ثبت اختراع از موضوعاتی است که در مباحث شورای تریپس برای اصلاح موافقت نامه تریپس و در مذاکرات سازمان جهانی مالکیت فکری از سوی کشور های در حال توسعه مطرح شده است.
کشور های در حال توسعه معتقدند که تاکید بر ضرورت افشاء مبدا ژنتیک به حل تعارض و ایجاد تعادل بین موافقت نامه تریپس و کنوانسیون تنوع زیستی می انجامد. این  گروه از کشورهادر شورای تریپس پیشنهاداصلاح ماده 29 بصورت ماده 29 مکرر را مطرح نموده اند که متضمن الزام اعضا به پیش بینی تعهد به افشاء منابع ژنتیک و دانش سنتی همراه آن در اظهار نامه های ثبت اختراعو ضرورت کسب رضایت قبلی از دارندگان منابع مذکور در نظام های ملی می باشد.
اگر چه بسیاری از کشور های ذینفع در حوزه منابع ژنتیک و دانش سنتی در قوانین ملی خود تعهد مذکور را پیش بینی کرده اند اما  هنوزدر نظام ثبت اختراعات ایران این تعهد برای متقاضی ثبت اختراع پیش بینی نشده است.

کلیدواژه‌ها